Ο ρόλος της οικογένειας, ως βασικού υποστηρικτικού συστήματος, στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ατόμων που πάσχουν από σοβαρή και χρόνια ψυχική δυσκολία  (ψύχωση και διπολική διαταραχή) είναι καθοριστικής σημασίας.

Η χρόνια και σοβαρή ψυχική δυσκολία επηρεάζει ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα, σε επίπεδο ψυχοσυναισθηματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας, οικογενειακών σχέσεων και ευρύτερου οικογενειακού κλίματος (υψηλά ποσοστά στρες και έντασης, επικοινωνιακή δυσλειτουργία, ελλιπείς δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ελλιπής/ διαστρεβλωμένη κατανόηση της φύσης, της συμπτωματολογίας και των επιπτώσεων της ψυχικής δυσκολίας στη ζωή και λειτουργικότητα του ατόμου, καθώς και τάση στιγματισμού και επακόλουθης κοινωνικής απομόνωσης). 

Ακολούθως, παράγοντες της οικογενειακής ζωής διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην πορεία και εξέλιξη της χρόνιας και σοβαρής ψυχικής δυσκολίας. Έχει διαπιστωθεί υψηλή συσχέτιση της αρνητικής οικογενειακής ατμόσφαιρας με αυξημένα ποσοστά υποτροπών, αριθμού νοσηλειών, επιδείνωσης της συμπτωματολογίας και έκπτωσης της λειτουργικότητας των ατόμων που υποφέρουν.

Η αρνητική οικογενειακή ατμόσφαιρα περιλαμβάνει τις εξής διαστάσεις: το αρνητικό συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας (επικριτική διάθεση, ενοχοποιητική στάση και παρεμβατικότητα), την οικογενειακή επιβάρυνση (καθημερινές- οικονομικές- αλληλεπιδραστικές δυσκολίες από την ύπαρξη της ψυχικής δυσκολίας, που οδηγούν σε αντιδράσεις έντασης/ στρες/ ενοχών/ κατάθλιψης/ επίκρισης/ επιθετικότητας) και το υψηλά εκφραζόμενο συναίσθημα (υψηλή έκφραση επίκρισης, επιθετικότητας, παρεμβατικότητας και χαμηλή εκδήλωση εγκαρδιότητας και θετικής στάσης προς το άτομο που υποφέρει). 

Βάσει αυτών των ευρημάτων, αναπτύχθηκαν παρεμβάσεις σε επίπεδο οικογενειακού συστήματος, οι οποίες δρουν ψυχοπροφυλακτικά- συμβάλλοντας στην πρόληψη των υποτροπών- και σε αρτιότερη ψυχοκοινωνική αποκατάσταση. Πρόκειται για τις ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν στοιχεία των συμπεριφορικών ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων και της οικογενειακής/ συστημικής θεραπείας.

Οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις δομούνται και αναπτύσσονται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: την ενημέρωση, την εκπαίδευση σε δεξιότητες και την υποστήριξη, σε ένα κλίμα συνεργασίας με τον ψυχολόγο. 

Η ενημέρωση αφορά στη φύση, την πορεία και τις επιπτώσεις της σοβαρής ψυχικής δυσκολίας, στη διόρθωση των πιθανών σχετικών παρανοήσεων, καθώς και στις διαθέσιμες ερευνητικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων λειτουργικής επικοινωνίας και συναισθηματικής έκφρασης, αποτελεσματικής επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης του στρες και την προώθηση ενεργητικής συμμετοχής στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της σοβαρής ψυχικής δυσκολίας.

Η υποστήριξη στοχεύει στη συναισθηματική ενδυνάμωση και ανθεκτικότητα της οικογένειας για την αντιμετώπιση του στρες, της κοινωνικής απομόνωσης και του στίγματος.