Διαταραχή Πανικού

Τι είναι η Κρίση Πανικού ;

Ολοένα και συχνότερα θα ακούσουμε κάποιον γνωστό ή φίλο να μας λέει ότι υποφέρει από κρίσεις πανικού ή ότι αποφεύγει καταστάσεις ή δραστηριότητες από φόβο μήπως βιώσει μία κρίση πανικού. Ας δούμε λοιπόν τι είναι η κρίση πανικού.

Η κρίση πανικού αφορά σε μία διακριτή περίοδο έντονου φόβου και δυσφορίας, που συνοδεύεται από εσωτερική ένταση και σωματικά συμπτώματα καθώς και αίσθηση επικείμενου κινδύνου ή καταστροφής. Το άτομο βιώνει εσωτερικά την ανάγκη να διαφύγει.

Η κρίση πανικού εμφανίζεται ξαφνικά και απότομα, κορυφώνεται μέσα σε διάστημα λίγων λεπτών και η διάρκειά της κυμαίνεται μεταξύ 5-30 λεπτών. Προκειμένου να κάνουμε λόγω για κρίση πανικού, χρειάζεται η αιφνίδια εμφάνιση τουλάχιστον 4 από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της κρίσης πανικού (αναφέρονται παρακάτω), τα οποία κορυφώνονται μέσα σε διάστημα 10 λεπτών.

Η συχνότητα και η βαρύτητα των κρίσεων ποικίλλουν από άτομο σε άτομο.

Η συμπτωματολογία των κρίσεων πανικού συχνά μιμείται οργανικές διαταραχές με αποτέλεσμα τις επισκέψεις σε γιατρούς, πριν την απεύθυνση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, καθώς και την πραγματοποίηση διαφόρων οργανικών εξετάσεων προς αποκλεισμό τέτοιας πιθανότητας.

Χαρακτηριστικά συμπτώματα της κρίσης πανικού

επιτάχυνση καρδιακού ρυθμού
εφίδρωση
έντονος τρόμος
δύσπνοια/ λαχάνιασμα/ αίσθημα ασφυξίας
αίσθημα πνιγμού
πόνος/ δυσφορία στο στήθος
ναυτία ή κοιλιακές ενοχλήσεις
αίσθημα ζάλης/ αστάθειας/ τάση λιποθυμίας
αποπραγματοποίηση (τα πράγματα δεν είναι πραγματικά)/ αποπροσωποποίηση (αίσθημα αποστασιοποίησης από τον εαυτό)
φόβος απώλειας του ελέγχου ή “τρέλας”
φόβος θανάτου
μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα
ρίγη ή ξαφνικό αίσθημα ζέστης

Διαταραχή Πανικού

Η Διαταραχή Πανικού αφορά σε επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες κρίσεις πανικού που, για τουλάχιστον ένα μήνα, συνοδεύονται από έντονη ανησυχία για επόμενη κρίση, από στενοχώρια/ προβληματισμό για τις επιπτώσεις των κρίσεων στη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής του ατόμου καθώς και από αλλαγή στη συμπεριφορά/ συνήθειες του ατόμου σε σχέση με τις κρίσεις (πχ αποφυγή διαφόρων καταστάσεων ή δραστηριοτήτων).

Στο ελάχιστο διάστημα του ενός μηνός χρειάζεται να έχουν συμβεί τουλάχιστον 2 κρίσεις πανικού, κυρίως απροσδόκητες (ανεξαρτήτως καταστάσεων). Δεν αποκλείεται, όμως, να πρόκειται και για κρίσεις που προκύπτουν με την έκθεση του ατόμου σε συγκεκριμένες καταστάσεις που σχεδόν πάντα συνδέονται με την εμφάνιση κρίσεων πανικού στο άτομο, ή και με καταστάσεις στις οποίες υπάρχει αυξημένη πιθανότητα το άτομο να βιώσει κρίση πανικού.

Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία

Το άτομο, έχοντας βιώσει επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού και γνωρίζοντας τη δυσφορία και την αίσθηση απώλειας ελέγχου και ανημπόριας που τις συνοδεύει, σταδιακά μπορεί να αναπτύσσει νευρικότητα και φόβο μεταξύ των κρίσεων (άγχος αναμονής για επόμενη κρίση) με αποτέλεσμα να αρχίσει να αποφεύγει καταστάσεις ή δραστηριότητες στις οποίες φοβάται ότι υπάρχει κίνδυνος για μία νέα κρίση πανικού. Εμφανίζει, δηλαδή, Αγοραφοβία στα πλαίσια Διαταραχής Πανικού. Η κατάσταση αυτή αφορά, γενικώς, στο φόβο του ατόμου να απομακρυνθεί από την υποκειμενική πηγή ασφάλειάς του. Οι αποφυγές λόγω φόβου σταδιακά αυξάνονται ενδυναμώνοντας τον φόβο που οδηγεί σε περαιτέρω αποφυγές, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος (“ο φόβος του φόβου”). Η συγκεκριμένη κατάσταση, λόγω των αποφυγών, δημιουργεί εμπόδια στη λειτουργικότητα του ατόμου καθώς και στην ποιότητα ζωής του.

Για τη Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία χρειάζεται να πληρούνται τα προαναφερθέντα κριτήρια για τη Διαταραχή Πανικού, συνοδευόμενα από την παρουσία της Αγοραφοβίας.

Επιδημιολογικά στοιχεία – Πορεία και Πρόγνωση

Η Διαταραχή πανικού εμφανίζεται σε ποσοστό 1%-2% στον γενικό πληθυσμό. Συνήθως έχει έναρξη μεταξύ όψιμης εφηβείας και ηλικίας 35 ετών. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες.

Η πορεία της είναι χρόνια, παρουσιάζοντας εξάρσεις και υφέσεις. Υψηλό ποσοστό των ατόμων που δέχονται θεραπευτική παρέμβαση παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση, όμως οι περιπτώσεις πλήρους ίασης είναι ιδιαίτερα ασυνήθιστες.

Όσον αφορά στη συνοδή Αγοραφοβία, εμφανίζεται συνήθως μέσα στον πρώτο χρόνο από την εμφάνιση των κρίσεων πανικού, ενώ συνήθως υποχωρεί μαζί με τις κρίσεις.

Συννοσηρότητα της Διαταραχής Πανικού με άλλες διαταραχές

Η Διαταραχή Πανικού συχνά συνυπάρχει με άλλες διαταραχές, όπως: Μείζονα Κατάθλιψη, Διαταραχές σχετιζόμενες με χρήση Ουσιών, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, Κοινωνική Φοβία, Ειδική Φοβία, Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή καθώς και Άγχος Αποχωρισμού.

Αιτιολογία της Διαταραχής Πανικού

Οι θεωρίες για την αιτιολογία της Διαταραχής Πανικού εστιάζουν σε νευροβιολογικούς παράγοντες, σε παράγοντες που αφορούν σε ενδοψυχικές συγκρούσεις, καθώς και σε μηχανισμούς μάθησης. Η συνεισφορά των βιολογικών και των ψυχολογικών παραγόντων στην ανάπτυξη της διαταραχής είναι συμπληρωματική.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση της Διαταραχής Πανικού

Οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της Διαταραχής Πανικού αφορούν στη φαρμακοθεραπεία και στις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά.

Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που προτείνονται στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι:

Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία που συνεισφέρει στην τόνωση του ηθικού του ατόμου και στην ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης

Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία που εστιάζει στην κατανόηση και τροποποίηση των δυσλειτουργικών μοτίβων σκέψης που συμβάλλουν στην εμφάνιση κρίσεων πανικού και στην επανεμφάνισή τους μέσω παρερμηνειών κατά τα άλλα ακίνδυνων σωματικών συμπτωμάτων
Η συμπεριφοριστική θεραπεία, η οποία προτείνεται κυρίως για την Αγοραφοβία και εστιάζει στην έκθεση του ατόμου στην κατάσταση που φοβάται και αποφεύγει, προκειμένου να ανακοπεί ο φαύλος κύκλος που τροφοδοτείται από τις αποφυγές.
Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, η οποία αφορά στον εντοπισμό και στην επίλυση πιθανών ενδοψυχικών συγκρούσεων (πχ άγχος αποχωρισμού από οικεία πρόσωπα και φόβος για την αυτονομία).